عصر ایران؛ فؤاد شمس- رابطۀ بین ترامپ و نتانیاهو برخلاف تصور غالب چندان حسنه نیست. هر چند هنوز رابطه آمریکا و اسراییل استراتژیک است و نمیتوان گفت در سطح کلان آمریکا حمایت خود را از کلیت رژیم اسراییل کاهش داده است. اما رفتارهای شخصی ترامپ در مقابل نتانیاهو حاکی از تغییر رویهای آشکار است.
ریشه این مسأله را باید در نوع کنشگری سنتی و کهنۀ شخص نتانیاهو دانست. به نوعی که میتوان گفت نتانیاهو هنوز در حال و هوای مناسبات قدیمی دوران جنگ سرد به سر میبرد و درکی از تحولات بزرگ ژئوپلتیک دوران جدید ندارد.
کار به جایی رسیده که حتی یکی از شخصیت های مهم سیاسی اسراییلی یعنی "لاپید" گفته «وقتی یک بار به نتانیاهو گفتم او آمریکای جدید را درک نمیکند چون در دهۀ ۱۹۸۰ گیر کرده است، عمیقاً آزرده خاطر شد. آمریکاییها از نتانیاهو خسته شدهاند.»
این توصیف نزدیکترین تحلیل در مورد رفتارهای نتانیاهو است. وی هنوز در حال و هوای دورانی به سر میبرد که در شکافهای جنگ سردی میتوانست به هر شکلی آمریکا را با خود همراه کند. اما گویا واقعا دستکم ترامپ و آمریکای ترامپی از دستش خسته شده.
در چنین بستری شاهد تنشهایی میان دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در زمینههای مختلف سیاست خارجی، بهویژه در ارتباط با یمن، حماس و برنامه سفر ترامپ به منطقه غرب آسیا هستیم.
یکی از مشهودترین اختلافات بین دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو در زمینه سیاستهای مرتبط با یمن و حوثیها رخ داد.
ترامپ در ۶ مه ۲۰۲۵ (۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴) اعلام کرد ایالات متحده بهطور یکجانبه حملات هوایی و دریایی به مواضع حوثیها در یمن را متوقف کرده است.
این تصمیم که بهصورت ناگهانی و بدون اطلاع قبلی به اسرائیل گرفته شد و اسراییلیها این اقدام را بهعنوان «خبر بسیار بد» و «غافلگیرکننده» توصیف کردند و اعلام کردند اسراییل باید بتواند «بهتنهایی از خود دفاع کند»
در مقابل، ترامپ این آتشبس را بهعنوان پیروزی برای ایالات متحده و نشانهای از «تسلیم» حوثیها معرفی کرد و اظهار داشت آنها دیگر تمایلی به جنگ ندارند. در حالی که ترامپ این توافق را بهعنوان موفقیت دیپلماتیک خود میبیند، مقامات اسراییلی آن را بهعنوان تهدیدی برای امنیت ملی خود ارزیابی میکنند.
همچنین در ادامه دولت ترامپ مذاکرات مستقیمی با گروه حماس در قطر، برگزار کرد.
این اقدام که با هدف آزادی گروگانهای آمریکایی انجام شد، واکنشهای منفی اسراییل را در پی داشت. مقامات اسراییلی این مذاکرات را «بسیار مشکلساز» توصیف و اعلام کردند از این تحولات مطلع نبودهاند. در نهایت هم سرباز دو تابعیتی آزاد شده از طرف حماس حتی حاضر به ملاقات با نتانیاهو نشد.
در تحولی دیگر در سفر جاری ترامپ به منطقه غرب آسیا، بازدید از اسراییل در دستور کار وی قرار نگرفته است. این تصمیم که در سایه تنشهای موجود در روابط این دو اتخاذ شده نشاندهنده اختلافات فزاینده میان ترامپ و نتانیاهو است. در عوض، ترامپ به کشورهای عربی مانند عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر میکند.
این سفر با هدف تقویت روابط اقتصادی و سیاسی با این کشورها صورت گرفته و حتی زمزمه به رسمیت شناختن دولت مستقل فلسطینی از طرف ترامپ به گوش میرسد.
همه این تحولات نشاندهنده وجود اختلافات قابلتوجه میان ترامپ و نتانیاهو در زمینههای مختلف سیاست خارجی است. اگرچه ترامپ در گذشته از اسراییل حمایتهای زیادی کرده بود، اما رویکردهای جدید او در قبال حماس، یمن و عدم سفر به اسراییل، نشاندهنده تغییرات است.
در نهایت به نظر میرسد نتانیاهو چنان در حال و هوای دوران قدیم و دهه 80 و 90 میلادی گیر کرده که قدرت درک تحولات جدید جهانی و منطقهای را ندارد. در چنین شرایطی ترامپ -که مشهور است - قمارباز قهاری هم هست - تاکنون چندین آس روی دست بیبی زده است.
آخرین نمونه مشابهی که تحولات و نظم نوین جهانی را درست درک نکرد صدام حسین بود. کسی که در کشتار مردم عادی دستکمی از نتانیاهو نداشت. کاری را که اکنون نتانیاهو با مردم غزه میکند صدام حسین با مردم کُرد و شیعه کرده بود. اشتباه مهلک او اما درک نکردن تحولات پسا جنگ سردی و حمله به کویت بود که در نهایت منجر به واکنش شدید آمریکا و متحدانش شد.
شاید شکل واکنش آمریکای ترامپ نسبت به نتانیاهو و اسراییل از آن جنس نباشد اما قطعا باید منتظر آن باشیم که بیبی جزو اولین قربانیان قمار جدید ترامپ در فضای نظم نوین جهانی در حال ظهور باشد.